Түүх солигдсон гайхалгай агшин 1942 оны Эх орны дайны үед Орос Бсларусын хилийн зурваст болсон гэдэг Энэ талаар хожим нь ЗХУ-ын баатар, корпус командлагч хурандаа С.В.Довженко дуртатгалдаа бичиж
үлдээсэн боловч Коммунист намын төв хорооны дурдатгал хянах редакцаас
хэтэрхий үнэмшилгүй буюу үлгэр домгийн сэдэвтэй болчихож хэмээнхасч орхисон байна.Хачирхалтайнь тэр үйл явдлыг Довженкогийн отрядтай тулалдаж байсан Гермапы 24-р моторжуулсан дивизийн цэргүүд хүртэл олж харсан бөгоөд хошууч Герхард Зайдель гэгч нацист эр тухайн үед Минск дэх 4-р армийн штабт болсон үйл явдлын талаар бичиж явуулсан ранорт дайны дараа архнваас олджээ. Түүнээс үзэхэд Черномсц хэмээх тостоны хажуу дахь хусан ойд болсон тулалдааны үеэр Германы танкийн бритад дээр үеийн морьтоп баатруудтай гэнэтхэн тулчихсан аж. Тэд эхлээд Оросын Халимаг Татаруудаас бүрдсэн морьт хороотой таарчихлаа гэж бодсон байна. Гэвч хачирхалтай нь морьтон баатрууд намхан жижиг морин дээрээсээ бамбайгаараа халхлан нум сумаар
харваж байхыг үзээд немцүүдийн элэг нь хөшөөд уначих шахаж. Гэвч алсын
зайнаас хүчтэй харвасан нумны суманд оногдсон хэд хэдэн бага дарга хүзүү хоолойгоороо нэвт харвуулан унасны дараа танкийн хошуутаа тэдний зүт эргүүлж их пулемётоор нэгэн зэрэг галлажээ.
Гэвч үслэг арьсаи хувцастай тэдгээр морьтон дайчид пулемёт болон кх бууны суманд оногдсон хэдий ч үхэхгүй харин ч сэлмээ сугалан урагш
дайрч орж иржээ. Тэднийг ийнхүү атак.тан орж ирж байхад кь хэн ч юм бэ
хэд хэдэн кадр дарж амжсан байна. Хожим нь 1958 онд уг ховор зургуудыг олжүзсэн Английн түүхч С.Кристофер морьт цэргүүдийн нэгний барьсан хар сүлд, өмссөн хуяг дуулга, унасан хүлэг зэргийт харахад
13-р зууны үеийн Татар-Монголын цэргүүдийг санагдуулж байгаа тухай
тайлбар бичиж хэвлүүлсэн пь ихээхэн шуугиан тарьжээ. Тэр үед Гсрманы
танкийн өөдөөс уулгалан дайрсан үхэшгүй морьтууд үл
мэдэгдэх шатамхай бодисоор танкуудыг нь шатаан хагас суман орчим
цэргийг цавчин хороосон тул айж балмагдсан цэргүүд ойн төглийг орхин зугтацгаасан юмсанж. Харин үхэшгуй мөнхийн морин цэргуүд гарч прсэн
тухай үнэмшмээргүй яриаг сонссон бригадын захирагч маш их хилэгнэн
немцүүдийг ойн зүг буцааж хөөсон бөгөөд харин тэр үсд нэг ч
морьт цэрэг тааралдаагүй ажээ. Ү.т танигдах морин цэргүүдэд хоогдсөн немцүүд эзэлсэн зурвасаа гэнэт орхин ухармагц юунаас бо.тоод ухарсныг тандахаар тухайп үед батальон захирч байсан ахмад Довженкогийн удирдсан цэргүүд Оросын галаас ойн зурвас руу цөмрөн оржээ. Тэд ойн зурваст ормогцоо эгнэж зогссон морин цэргүүдийг олж харсан бөгөөд Будённийн командалсан 2-р морьт армийн цэргүүд хүрч ирсэн юм байх гэж бодсон гэдэг. Харин морьт цэргүүдийн ар нуруунд байлдааны винтов автомат
харагдахгүй харин нум саадаг агсаж жад сэлэм ёрдойлгосон байдал нь
гайхал төрүүлсэн байна. Ахмад Довжснко тэдэнтэй уулзаж ярилцахаар хоёр
цэргийн хамт дохож очиход гэнэтхэн хар сүлд бүхий жад атгасан морьтны дэргэд байсан хүмүүс эргэж хараад нэгзн зэрэг нумаа онилон тэдэн рүү харвахаар зэхжээ. Энэ үед морьтонгуудын ард гэнэтхэн бөмбог тэсрэх мэт нүргэлсэн их чимээ гарч утаан халхавч тавьсан юм шиг нагаан манан суунаглаад явчихсан байна.
Утаа замхарсны дараа дөнгөж саяхан л хэдэн мянгаараа ярайтал зогсож
байсан өнөө морьтонгуудаас нэг ч хүн ойд үлдээгүй байж. Газар доогуур
орчихсон юм шиг бүгд алга болжээ. Харин ойн дундах жалганд сэлмийн
ирэнд тас цавчуулж үхсэн зуу гаруй герман цэргийн хүүр дутуу шатсан
гурван танк үлдсэн байжээ. Илбэ зэрэглээ мэт алга болсон тэдгээр хий үзэгдлийн цэргүүд хаанаас гарч ирээд хаашаа алга болсныг хэн ч ойлгосонгүй. Довженко хошууч Карповт энэ тухай илтгэсэн боловч тэр дайны үеийн окопны өвчин тусч хий юм харлаа гэхээс өор зүйл хэлээгуй аж.
Гэвч ойн дунд цавчуулж үхсэн немцүүдийг хэн устгасан байх вэ гэдэг
асуулт гарч ирсэн байна. Дайны цаг үе байсан болохоор үүнд хариулт хайгаад сууж байх зав ч гарсангүй, Тэгээд ч үхэшгүй морин цэргүүдэд булаалгасан ойн чөлөөг буцааж авахаар германчууд давуу хүчээр уулгалан довтолсон тул тэр тухай бодож байх зав ч гараагүй аж. Оросууд немцүүдын довтолгоонд хоёр таслагдан бүслэгдэж цөөн хүн бүслэлтийг сэт татан амьд гарчээ.
1945 онд дайн дуусах үед Белорусын ширэнгэпд болсон тэр нэгэн гайхалтай үзэгдлийг нүдээр харсаи хүмүүс хоёр та.таас тун цөөхөн үлджээ. Гэвч 1950 оны суүлчээс эхлэн барууны хэвлэлүүдэдуг үйл явдлын талаар "Сталин хар домып аргаар татар монголчуудын дайны сүнсийг дуудан дайнд ашиглажээ" гэсэн материалууд хэвлэгдэж эхэлсний дараа
ЗХУ-ын хэсэг ахмад дайчин тэр тухай өөрсдийн сэтгэгдэлээ ярьж эхэлсэн гэдэг.
Гэвч тэд яг юу болсныг үгуйсгэн дайны усд хоёр орны цэргүудийн сэтгэл
санаа өөрчлөгдсөнөөс тийм зүйл болсон мэт санагдсан гэж ярьсан оол
зарим нь нэгдугээр морьт армийн цэргүүд германууд руу атаклаж орсон
бөгөөд немпуүд ялагдсанаа зөвтгөхийн тулд татар-монголчуудын ул узэгдэх
морьт цэргийн талаар санаанаасаа зохиосон гэж хэлсэн байв. Зөвхөн
1980-аад оны э.хээр л Довженко мэтийн зарим ахмад дайчин яг тэр үед арван гуравдугаар зууны үеийн монгол дайчид газар доороос ургасан юм шиг гарч ирээд.баахан германуудыг хядчихаад алга болсон гухай
ярьж эхэлсэн байна. Оросын түүхчид эдүгээ уг сонин явдлын талаар
судалгаа хийж буй бөгөөд 13-р зууны үед тус тосгоны хажууд Зэв жанжин
дайны тзнгэрээ тахисан гэдэг домогтой юм байна.
| 
Статистик 
Том админ: 4 
Хориглосон гишүүд: 
Guest
